A

Açık raf sistemi: Kullanıcıların kitap raflarına serbest erişimini tanımlar. Kullanıcılar, okumak veya ödünç almak istedikleri kitapları raflardaki yerlerinden kendileri alabilirler.

Almanak: Genellikle cetveller, tablolar ve şemalar şeklinde sunulan ve çok çeşitli veriler içeren yıllık yayın.

Anahtar kelime: Bir eserin başlığındaki, özetindeki (abstract) veya tüm metnindeki özel öneme sahip sözcüklerdir.

Ansiklopedi: Her bilgi alanındaki konular hakkında olgusal makaleler içeren ve alfabetik olarak düzenlenmiş eser.

Anonim eser:Yazarı belli olmayan eser.

Arşiv: 1) kişi ve kurumlara ait ve ilgili kişi, kurum ve konu açısından önemli sayılan korunması gereken belge; 2) bu tür belgelerin korunduğu yer.

Atlas:Genellikle haritalardan oluşan ciltli eser.

B

Barkod etiketi:Makine tarafından okunabilen veriler içeren dikey çizgilerden oluşan küçük etiket. Kütüphane tarafından alınan her malzemeye, özel numarası olan bir barkod etiketi verilir.

Baskı: Bir eserin aynı kurgulama ile basılmış tüm kopyaları. “Yeni baskı” veya “ikinci baskı” gibi baskıda yapılan değişiklikler eserin yenilenmiş veya içeriğinin değişmiş olduğu anlamına gelir.

Bibliyografya/ kaynakça: 1) Belirli bir konuya ilişkin kitapların veya makalelerin listesi. 2) Kitapların fiziki varlıklar olarak incelenmesi.

Bilgi okuryazarlığı: bilgiye ne zaman ve neden ihtiyaç duyulduğunu, nerede bulunabileceğini, nasıl değerlendirileceğini ve etik bir biçimde nasıl iletileceğini bilmektir.

C

Ceza: Kütüphane kaynaklarının iade edilme zamanında getirilmemesi halinde ödünç alanın ödeyeceği para tutarı.

D

Dergi:Siyaset, edebiyat, teknik, ekonomi vb. konuları inceleyen ve belirli aralıklarla çıkan süreli yayın, mecmua

Dewey Onlu Sınıflama Sistemi (DDC): Bilgiyi başlıca on ana sınıfa (00-999) bölen kütüphane sınıflandırma sistemi. Adını, yaratıcısı M. Dewey'den almıştır. 000 Genel Konular, 100 Felsefe-Psikoloji, 200 Din, 300 Toplum Bilimleri, 400 Dilbilim, 500 Doğa Bilimleri ve Matematik, 600 Teknoloji, 700 Sanatlar, 800 Edebiyat ve Retorik, 900 Coğrafya-Tarih.
Dipnot: Bir metinde herhangi bir noktayı açıklamak, bir varsayımın dayanağını göstermek ya da bir fikir, kavram, alıntı veya bilginin kaynağını belirtmek için bir bölümün veya kitabın sonuna yerleştirilen not.

Dizin (index):Bir grup verinin içeriği hakkında liste veya sistematik rehber. Örneğin, süreli yayınlar dizini ya da bir kitabın arkasındaki dizin (indeks/ fihrist) gibi.

E

El kitabı:Çabuk referans için hazırlanmış, bir konu hakkındaki olguları toplayan ya da belirli görevlerin yerine getirilmesi için yöntemleri, işlemleri anlatan kitap.

El yazması:Basılıdan ziyade el yazısı ile yazılmış veya daktilo edilmiş olan metin.

Erişim:Bir kütüphaneye ya da kütüphane koleksiyonlarına girme veya ulaşma. Kütüphanelerde kapalı raflar, nadir eserler ve özel koleksiyonlar gibi bazı bölümlere erişim kısıtlanabilir.

Elektronik/e-kitap: Bir kişisel bilgisayar veya e-kitap okuyucusu (standart boyuttaki bilgisayarlarda kullanılan bir yazılım veya sadece okuyucu olarak kullanılan kitap boyutundaki bilgisayar) ile okunması tasarlanan geleneksel basılı kitabın sayısal sürümü.

G

Gazete: Genel bilgi, coğrafi alan veya belirli konudaki (işletme, kültür, eğitim gibi) çeşitli bilgileri içeren yayın. Genellikle günlük olarak yayınlanır

Gelişmiş arama: Kullanıcıların veri tabanları, kataloglar ve başka alanlarda daha detaylı ve titiz araştırmalar yapmalarına yardım eden, VE, VEYA, DEĞİL mantıksal operatörlerini kullanan yazılım araçları.

I

ISBN (uluslararası standart kitap numarası):Bir kitaba verilen ve yalnızca ona özgü olan sayısal kod.

ISSN (uluslararası standart seri numarası): Bir süreli yayına verilen ve yalnızca ona özgü olan sayısal kod.

İade etme: İade tarihinde veya zamanından önce kütüphaneden ödünç alınan kaynağın geri getirilmesidir. Halk kütüphanelerinde ödünç alınan kaynağın iade edilme süreleri bilgi kaynağına göre değişir. Kitaplar için bu süre 15 gündür.

İade tarihi:Ödünç alınmış kütüphane kaynaklarının iade edilmesi veya yenilenmesi gereken tarih.

K

Kapalı Raf Sistemi: Kullanıcıların istedikleri materyali raflardan kendilerinin alması yerine, bunların kütüphane personeli tarafından alınıp kullanıcıya verilmesine göre düzenlenmiş koleksiyonlar. Kapalı raflar, arşiv malzemesi ve nadir eserler gibi genellikle özel koruma ve bakım gerektiren malzemeler içindir.

Katalog:Belli bir koleksiyonun ya da koleksiyonlar grubunun içeriğini anlatan kayıtların derlemesi. Örneğin, Her Kütüphane kataloğu, koleksiyonundaki kayıtları gösterir.
Kataloglama:Bir kütüphanenin katalog bölümünde gerçekleştirilen tüm materyallerin giriş/kayıt ve sınıflandırma işlemi. Katalog işlemelerine bir eser hakkındaki betimleyici bilgiler (yazar, başlık, fiziki özellikler, gerekli notlar vb.) dahil olduğu gibi materyali raflarda uygun yere yerleştirmek için zorunlu olan konu başlıkları ve sırt numaraları işlemleri de dahildir.

Katalog Tarama (Online Katalog): Kütüphane koleksiyonlarında bulunan tüm bilgi kaynaklarının kayıtlarına ulaşım sağlayan elektronik katalogdur. Bilgi kaynağına ait bibliyografik bilgiye erişimi sağlar.

Kayıt:Bir tek giriş altında toplanmış ve erişilebilir veri alanlarını içeren kayıt. Yazar, başlık, yayıncı, özet, sırt numarası gibi kayıtlar veri alanı örneğidir.

Kitap: Bir konuda yazılmış göreceli anlamda uzun bir eser. Basılı veya elektronik ortamda olabilir.

Kitap numarası:Kitabın sırtında bulunan sınıflandırma numarasının bir bölümüdür ve konulara göre verilmiş olan sınıflandırma numarasından sonra gelir. Üzerinde bulunduğu materyalin, aynı konu sınıflandırmasının içindeki diğer materyallerden ayırt edilmesini sağlar. Kitap numaraları, yazar numarası ve eserin başlığını kodlayan numaralardan oluşur; materyallerin, belirli bir sıralama düzeninde raflara yerleştirilmesi için verilir.

Koleksiyon:Bir kütüphanenin sahip olduğu ve kataloğunda listelenen basılı ve elektronik materyallerin toplamı.

Kongre Kütüphanesi sınıflama sistemi (Library of Congress Classification (LCC)): Washington D.C.' deki Kongre Kütüphanesi'nin kullandığı bu sınıflama sistemi dünyadaki araştırma üniversitelerinin çoğu tarafından kullanılmakta olan sistemdir.

Künye: Bir kitabın yayın bilgilerini içeren bilgi. Genellikle yayıncının adını, yerini ve yayının tarihini kapak sayfasında verir; basım evinin adı ve yeri ise başlık sayfasının arkasındaki sayfada verilir.

M

Magazin:Genel okumalar (bilimsel veya teknik kullanıcı kitlesinin aksine) için çeşitli konularda haberler, hikâyeler veya makaleler içeren süreli yayın.

Makale: Bir konu üzerine yazılmış ve genellikle 1-35 sayfa uzunluğunda olan kısa eser. Çoğunlukla bir magazinin, bilimsel derginin veya gazetenin bir parçası olarak basılır.

MARC (elektronik ortamda yapılan kataloglama):Kongre Kütüphanesi tarafından geliştirilen bilgisayar ortamına aktarılmış verilerin uluslararası standartlaştırılmış formatı.

Materyal kaydı: Kütüphane kataloğunda bulunan ve bir kitabı, dokümanı süreli yayını vb. malzemeyi tanımlayan kayıt. Bu kayıt her materyalin yazarının adını, başlığını, yayın yerini, yayıncının adını, basım bilgilerini, yayın tarihini, fiziki özelliklerini belirten unsurlardan oluşur. Materyal kaydında ilgili malzemenin kütüphanedeki yeri, sınıflandırma numarası, statüsü gibi bilgiler bulunur.

N

Nadir kitaplar:İçerikleri, ender oluşları, künye ya da yayın tarihi özellikleri fiziki nitelikleri ya da durumları, taşıdıkları başka ayırt edici özellikleri bakımından özel önem taşıyan kitaplar.

O

OCLC (elektronik bilgisayar kütüphane merkezi): Kâr amacı gütmeyen bir kütüphane bilgisayar hizmeti ve araştırma organizasyonu olup bilgiye ulaşmada ve bilgi maliyetlerini düşürme konusunda kütüphanelere yardım etmektir. OCLC, FirstSearch elektronik sistemi sayesinde geniş bir veritabanı sunar. Buna dahil olan WorldCat, kütüphaneler arası ödünç sistemini kolaylaştıran linklere sahip bir kütüphaneler arası birleşik katalog sistemi olup bir çok özel konuda periyodik dizinleri de vardır. OCLC aynı zamanda kütüphane tarafından materyalleri işlemekte kullanılan kataloglama bilgisine erişme konusunda da yaygın şekilde kullanılır.

OPAC (kamuya açık elektronik katalog): Bilgisayar ortamına aktarılmış bir kütüphane kataloğu olup kısmen veya tümüyle okurların erişimine açıktır.

Ö

Ödünç verilmeyen materyal:Okurlar tarafından kütüphane dışına çıkarılamayan kütüphane malzemesi. Arşiv malzemeleri, nadir eserler, referans malzemeleri, süreli eserlerin güncel sayıları buna dahildir.

Ödünç verilen materyal: Okuyucular tarafından kütüphane dışına çıkarılmasında sakınca olmayan eser.

Ödünç verme: Bir kütüphanenin kullanıma sunulan koleksiyonundan herhangi bir eseri kullanıcıya ödünç verme işlemidir.

Öz: Kitap, makale ya da tez gibi bir eserin ana fikrini veya içeriğini anlatan kısa özet.

R

Referans koleksiyonu: Ansiklopediler, sözlükler, el kitapları, rehberler vb. gibi malzemeyi içeren ve ödünç verilmeyen materyallerdir.

S

Sayı/ yayın: Süreli yayın dizisi içinde sayı almış yayın.

Seriler(Süreli yayınlar):1) Birbirini izleyen bölümler şeklinde yayınlanmış eserler olup genellikle düzenli aralıklarla çıkarılır ve uzun süreceği öngörülür. Süreli yayınlar, gazeteler, magazinler, yıllıklar, dergiler, tutanaklar, konferans raporları ve numaralandırılmış monografik seriler böyledir. 2) Kollektif bir başlık altında toplanmış ayrı eserler grubu.

Sınıflandırma:Materyallerin konulara göre belirli gruplara ayrılması ve düzenlenmesidir. Halk kütüphanemizde Dewey Onlu Sınıflama Sistemi kullanılmaktadır.

Sınıflandırma numarası: 1) Katalogda ve kitabın sırtında görülen numaranın ilk bölümü olup eserin sınıflandırma sistemindeki yerine ve raflardaki fiziki konumuna işaret eder. Aynı sınıflandırma numarasına sahip tüm kitaplar aynı konu hakkındadır.

Sözlük: Belirli bir dilde alfabetik olarak dizilmiş sözcükleri ve her bir sözcüğün anlamı, etimolojik kaynağı, söyleniş biçimi gibi bilgileri sunan bilgi kaynaklarıdır.

T

Telif hakkı:Edebi, dramatik, müzikal, artistik ve diğer entellektüel eserler gibi "özgün yaratıcılık yapıtları"nı oluşturan eser sahiplerine kanunlar tarafından sağlanan bir koruma biçimi. Telif hakkı Türkiye'de 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ile koruma altına alınmıştır.

V

Veritabanı: Bilgisayar ortamında çeşitli parametreler aracılığı ile taranabilen standart hale getirilmiş bilgi. Kütüphanelerde genellikle elektronik kataloglar ve dizinler anlamına gelir.

Y

Yazar:Bir belgeyi yazan veya düzenleyen kişi(ler) veya kuruluş(lar). Bilgi ararken yazarın adından da tarama yapmak bir arama seçeneğidir.

Yer numarası: Kütüphane koleksiyonundaki bir materyali bulmaya yarayan ve onun raflardaki yerini gösteren harflerden ve sayılardan oluşan bir kod. Yer numaraları hem katalogda listelenir hem de kitabın sırtına yazılır.

Yıllık :Bir derneğin veya kuruluşun tutanaklarını ya da belirli bir disiplin veya inceleme alanının olaylarını ve gelişmelerini kaydeden süreli yayın.

Kaynak:
              http://library.mef.edu.tr/tr/kutuphane-terimleri-sozlugu
              https://library.ku.edu.tr/libraryglossary
              http://www.library.boun.edu.tr/kutuphane_sozlugu.php
              http://kaynak.unak.org.tr/mod/glossary/view.php?id=8